Permacultuur, agro-ecologie en regeneratieve landbouw,… termen die steeds vaker vallen en worden gezien als alternatieven voor de gangbare landbouw. Hoe verhouden ze zich tot bio en zijn ze zoals sommigen beweren ook “beter”?
Permacultuur, agro-ecologie en regeneratieve landbouw,… termen die steeds vaker vallen en worden gezien als alternatieven voor de gangbare landbouw. Hoe verhouden ze zich tot bio en zijn ze zoals sommigen beweren ook “beter”?
De laatste jaren lijkt er een opbod te bestaan van duurzame landbouwmethodes. Sommige daarvan zitten in elkaars vaarwater of zijn hetzelfde maar dan in een ander jasje. Om het bos door de bomen te zien, zochten we uit wat er nu precies schuilgaat achter al deze termen.
Permacultuur
De term permacultuur komt uit het Engels en is een samentrekking van de woorden ‘permanent’ en ‘agriculture’. Bij permacultuur doet men aan landbouw door natuurlijke ecosystemen na te bootsen. De productiemethode gaat volledig uit van ecologische interacties en synergieën. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat permacultuurboeren hun bodem bedekken of mulchen, omdat een onbedekte bodem in de natuur ook niet voorkomt.
De bodem wordt ook niet gekeerd. Hulpbronnen als water en licht worden zo optimaal mogelijk ingezet. Daarom zie je in de permacultuur vaak dat er verschillende lagen (tot wel 7) op eenzelfde stuk grond geteeld worden, gaande van wortelgewassen over kruidachtigen tot hoogstambomen. Elk van deze lagen heeft in een permacultuursysteem ofwel een productieve ofwel een ondersteunende functie. De meeste gewassen die gebruikt worden zijn ook meerjarige gewassen. Een andere vaak terugkerende landbouwvorm zijn voedselbossen. Dat is een vorm van permacultuur.
Permacultuur beperkt zich niet tot een manier om aan landbouw te doen: het is een systeemvisie waarbij ook de sociale, economische en culturele pijlers belangrijk zijn. Er bestaat geen lastenboek voor permacultuur.
Agro-ecologische landbouw
Een term die de laatste jaren meer ingang vindt is agro-ecologie. Agro-ecologie is geen productiemethode, maar een holistische visie op het landbouwsysteem. Kort gezegd willen agro-ecologische landbouwers ecologische principes en duurzaamheid integreren in de manier waarop ze aan landbouw doen. Ze hebben daarbij ook oog voor de economische en sociale kanten die bij het boeren horen, en hechten veel belang aan lokale en traditionele landbouwsystemen. Principes die terugkomen zijn: biomassa en nutriënten recycleren, bodemkwaliteit optimaliseren, kringlopen sluiten, diversifiëren en kiezen voor positieve interacties.
Agro-ecologie laat zich om die reden ook niet vertalen in een lastenboek en er bestaat geen label voor agro-ecologische landbouw. Biolandbouw kan gezien worden als een vorm van agro-ecologie.
In Vlaanderen bundelen enkele organisaties sinds een aantal jaren de krachten in Voedsel Anders. Deze beweging, die ook openstaat voor geëngageerde burgers, boeren en bedrijven wil agro-ecologie in Vlaanderen op de kaart zetten. Wil je meer weten? Lees verder op onze vragen over bio ‘Wat is agro-ecologie.’
Regeneratieve landbouw
De nieuwste term die de laatste maanden regelmatig opduikt in de media is regeneratieve landbouw. Regeneratieve landbouw heeft als bedoeling om hulpbronnen zoals de bodem en de biodiversiteit te verbeteren en versterken. Zo zal in de regeneratieve landbouw het gehalte aan organisch materiaal in de bodem stijgen. In België en in Europa gaat het hier vooralsnog eerder om een visie of strekking dan om een concrete invulling. In Amerika bestaat er intussen wel een lastenboek en label voor regeneratieve landbouw.
Wat met biologische landbouw?
De biologische landbouw is op twee manieren te bekijken. Enerzijds is er de wettelijke kant, die wordt vormgegeven in een Europees lastenboek. Zo kan je als consument die een bioproduct koopt makkelijk te weten komen hoe dit product is geproduceerd en verwerkt. Een ander voordeel van goed beschreven wetgeving is dat je de garantie hebt dat bepaalde basisregels gerespecteerd worden. Dat is minder het geval bij termen als ‘agro-ecologie’ en ‘duurzaamheid’. Zonder lastenboek loert het gevaar van greenwashing om de hoek: dat betekent dat een product een groen imago heeft, maar in de praktijk weinig duurzaam is.
Het nadeel van de biowetgeving is dat het een verengde versie is van de vier biologische principes (gezondheid, zorg, ecologie en eerlijkheid). De Europese regels hebben het vooral over de productie van voedsel en bijvoorbeeld minder over de sociale of economische component van landbouw. Wil je meer weten? Lees verder op onze vragen over bio ‘Aan welke normen moet biologische productie voldoen?’
Zijn deze duurzame alternatieven beter dan bio?
Biolandbouw mag de ogen niet sluiten voor andere initiatieven. Permacultuur is bijvoorbeeld in de biocontext niet altijd toepasbaar of rendabel te krijgen, maar daarom niet minder goed. Andere landbouwsystemen leggen de nadruk op thema’s die in bio ook wel hun plaats verdienen. Elk duurzaam landbouwsysteem legt zijn eigen accent, het ene is niet beter of slechter dan het andere.
Intussen staat de biosector zelf niet stil. Biologische producenten blijven er naar streven om de vier principes maximaal om te zetten in de praktijk. Daarbij laten ze zich inspireren door andere landbouwsystemen.
